واکسن آسترازینکا ؛ موثر یا خطرناک؟

در اواخر نوامبر ، شرکت داروسازی AstraZeneca اعلام کرد که (با همکاری دانشگاه آکسفورد) واکسن Covid-19 با عنوان واکسن آسترازینکا را توسعه داده که تا ۹۰ درصد در مقابله با ویروس موثر است. همراه با اعلام چند روز قبل از واکسن Pfizer با اثربخشی مشابه ، این اعلام موجی از خوش بینی را ایجاد کرد که همه گیری کروناویروس که تقریباً یک سال زندگی را مختل کرده بود ممکن است به زودی پایان یابد.

اما طی چند روز ، این شرکت یک اشتباه کلیدی در دوز واکسن دریافت شده توسط برخی از شرکت کنندگان و ایجاد لختگی خون در آنها را پذیرفت و این سوال را ایجاد کرد که آیا ادعاهای مربوط به اثربخشی واکسن به آزمایش‌های بیشتر  نیاز دارد یا خیر. نیویورک تایمز گزارش داد که “دانشمندان و متخصصان صنعت گفتند که خطا و مجموعه‌ای از بی‌نظمی‌ها و پنهان کاری‌ها در نحوه افشای اطلاعات در ابتدا، میزان اطمینان آنها را در قابلیت مورد اطمینان بودن نتایج را تضعیف کرده است.”

با توجه به بی اعتمادی عمومی نسبت به واکسن هایی که در کشورهای غربی به مدت یک دهه در حال افزایش بوده است و حجم زیادی از اطلاعات غلط با انگیزه سیاسی در مورد همه گیری ، هر چیزی که شک و تردید نسبت به واکسن کووید را افزایش دهد، به وضوح می تواند مشکل بزرگی ایجاد کند.

جفری پورجز ، تحلیلگر بانک سرمایه گذاری SVB Leerink می گوید: “من فکر می کنم که آنها واقعاً به اعتماد عمومی در کل برنامه توسعه‌ای خود لطمه وارد کرده‌اند.”

راسموس بچ هانسن، مدیر اجرایی ایرفینیتی، یک شرکت تجزیه و تحلیل علوم زندگی مستقر در لندن ، می گوید: “ما به طور قطع می توانیم بگوییم که شفافیت آکسفورد و  AstraZeneca با آنچه که ما از دیگران دیده‌ایم برابر نیست.”

مشکل:

در حالی که متخصصان پزشکی و علمی به طور کلی از شرکت دفاع می کردند و بر مسائل پیچیده مربوط به انتشار اطلاعات بسیار تخصصی برای عموم مردم تاکید داشتند. منه‌پنگالوس(Menelas Pangalos)، مدیر اجرایی تحقیق و توسعه شرکت آستارازینکا در مورد سوالات مطرح شده و اینکه چرا اطلاعات به صورت شفاف با عموم مردم به اشتراک گذاشته نشده است به خبرنگاران گفت: “من فکر می کنم بهترین راه برای انعکاس نتایج در یک مجله علمی معتبر است، نه در یک روزنامه.”

از نظر فنی و علمی، احتمالاً این حرف منلاس پنگالوس درست است. اما از منظر ارتباطات، کاملاً این شرکت را وارد چالش و بحران خبری کرد. مسئله مهم این است که آیا واکسن مورد اعتماد و استفاده عموم مردم است یا خیر؟! درواقع عموم مردم مجلات معتبر علمی نمی‌خوانند. آنها اخبار خود را از روزنامه ها و تلویزیون و رسانه های اجتماعی دریافت می کنندو این جایی است که مسائل باید مورد توجه قرار گیرند. از این استفاده از این واکسن برای مدتی متوقف شد.

راه حل:

آسترازنکا در بیانیه‌ای اعلام کرد یک گروه مستقل که این واکسن آسترازینکا را مورد استفاده قرار داده‌اند هیچ نگرانی درباره مشکلات ناشی از تزریق واکسن آسترازینکا گزارش نکرده‌اند. بر اساس این بیانیه، این گروه مستقل همچنین با کمک یک متخصص مغز و اعصاب مستقل، بر روی مساله لختگی خون و ترومبوز سینوس وریدی مغزی (CVST) ناشی از تزریق واکسن آسترازینکا بررسی‌هایی انجام داده و هیچ موردی مشاهده نکرده است.

سازمان بهداشت جهانی و انجمن بین‌المللی ترومبوز و هموستاز توصیه کرده‌اند که در شرایط کنونی کشورهایی که از واکسن آسترازنکا استفاده می‌کرده‌اند به استفاده از آن ادامه دهند.

آن فالسی، استاد پزشکی دانشگاه روچستر ایالات متحده و محقق اصلی این آزمایش اعلام کرد:‌ این تجزیه و تحلیل اعتبار واکسن کووید – ۱۹ آسترازنکا را به عنوان یک گزینه واکسیناسیون بیشتر مورد تایید قرار می‌دهد و همچنین اطمینان می‌بخشد که بزرگسالان در هر سنی می‌توانند با استفاده از واکسن آسترازینکا از محافظت در برابر ویروس کرونا بهره‌مند شوند.

منه پانگالوس معاون اجرایی بی‌اندپی در زمینه تحقیق و توسعه در آسترازنکا در بیانیه‌ای اعلام کرد:‌ این نتایج در کنار شواهد بسیار زیادی قرار می‌گیرد که بیانگر موفقیت این واکسن در تمام افراد استفاده کننده از آن در گروه‌های مختلف سنی و در برابر ویروس کرونا بوده است.

پانگالوس تاکید کرد: اطمینان داریم این واکسن می‌تواند نقش مهمی در محافظت از میلیون‌ها انسان در سراسر جهان و در برابر این ویروس کشنده ایفا کند.

بررسی رویکرد آستارازینکا :

هرچند در اوایل هجمه صورت گرفته به نظر می‌رسد دست پاچه  عمل کردند و منه پانگالوس با پاسخ خود باعث دامن زدن به این بحران شد اما در ادامه با انجام تحیقات بیشتر و انتشار آن‌ها به صورت عمومی و گرفتن تاییدات لازم از سازمان بهداشت جهانی و انجمن‌های بین‌المللی توانست مجددا اعتبار خود را بازپس گیرد و هم اکنون به عنوان برترین واکسن از نظر سازمان بهداشت جهانی بتواند محصولات خود را در سراسر دنیا منتشر نماید.

• ارتباط با مخاطب

پس از  بررسی بحران و مشکلات پیش‌آمده با انتشار عمومی تحقیقات و دست‌آوردهای خود در  رسانه توانست اعتماد سازی مجددی در بین عموم مردم به وجود آورد و از مشکل پیش آماده در راستای هر چه بهبود این ارتباط استقبال کرد.

• ارتباط با رسانه‌ها

بر خلاف عقیده آقای منه‌پنگالوس که در ابتدا فقط مجلات معتبر علمی را مورد استناد میدانست، آسترازینکا این بار علاوه بر مجلات معتبر از  رسانه‌های عمومی نیز  کمک گرفت تا با انتشار اطلاعات مربوط به تحقیقات صورت گرفته بر روی واکسن، اعتماد عموم جامعه را به خود جلب کند وشبهات و سوالات رو به صورت ساده پاسخ داد.

• استفاده از حمایت‌های سازمان بهداشت جهانی و انجمن‌های بین‌المللی

مورد تایید قرار گرفتن واکسن آستارازینکا توسط سازمان بهداشت جهانی و انجمن‌های بین‌المللی و حمایت این سازمان‌ها از واکسن آسترازینکا ، و انتشار اخبار توسط آن‌ها باعث شد تا علاوه بر بهبود رضایت مردم، به دلیل این حمایت‌ها اعتماد سازی بیشتری نسبت به این واکسن صورت پذیر به طوری  که شاهد آن بودیم بلافاصله آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا از جمله کشورهایی بودند که پس از تایید مقررات دارویی اروپا از عوارض جانبی احتمالی و اعلام این مساله که این واکسن در برابر ویروس هم ایمن کننده و هم موثر است، استفاده از واکسن آسترازنکا- آکسفورد را از سر گرفتند.